Turysto! Tu napotkasz ciekawe miejsca, pamiątki historyczne, wiekowe drzewa oraz ciekawostki przyrodnicze. Wzajemnie las, jego przyroda, a także infrastruktura przy szlaku wymagają poszanowania i dbałości.
Stachuriada to wyjątkowy festiwal poświęcony pamięci być może najsłynniejszej postaci, jaka kiedykolwiek zamieszkiwała w Grochowicach w całej gminie Kotla – Edwarda Stachury. Poeta, prozaik i pieśniarz mieszał w tych stronach przez pewien czas pod koniec lat sześćdziesiątych. Po latach jako upamiętnienie tamtego okresu i związków Stachury z regionem zainicjowany został festiwal poświęcony jego twórczości.
Podczas „Stachuriady” utwory Stachury są czytane, śpiewane i deklamowane przez licznych miłośników talentu tragicznie zmarłego polskiego artysty. Wydarzenie to ma zasięg ogólnokrajowy i integruje ludzi o przeróżnym wieku. Czytaj więcej: GROCHOWICE.
PRZYSTANEK STACHURIADA
PRZYSTANEK EDWARD STACHURA
Słynny polski poeta i prozaik Edward Stachura, autor takich dzieł jak „Cała jaskrawość”, czy „Siekierezada”, zajął ważne miejsce wśród mieszkańców gminy Kotla, zamieszkując przez pewien czas wieś Grochowice. Stachura mieszkał i pracował w Grochowicach zimą 1967 roku. Życie mieszkańców wsi zostało uwiecznione w „Siekierezadzie”, jego bodaj najsłynniejszym utworze. Jego podtytuł brzmiał zresztą „Zima leśnych ludzi”. Książka została wydana w 1971 roku, na rok przed tragiczną śmiercią autora, który zginął śmiercią samobójczą. Niedługo potem na podstawie „Siekierezady” powstał film pod tym samym tytułem w reżyserii Witolda Leszczyńskiego, a tym samym Grochowice i Kotla stały się podstawą do ukazania wiejskiego żywota szerokiej publiczności.
Po latach jego obecności w Grochowicach zrodził się pomysł zorganizowania w tej wsi imprezy poetycko-muzycznej pod nazwą „Stachuriada”. Podczas festiwalu czyta się, deklamuje i śpiewa utwory Stachury. Jest to spotkanie o zasięgu krajowym, integrujące ludzi różnych środowisk: od młodzieży szkolnej po akademicką, ludzi związanych z literaturą i poezją śpiewaną.
PRZYSTANEK GROCHOWICE
Położone na skraju Borów Tarnowskich, Grochowice założone zostały najpewniej w XIII w. Słowiańska nazwa „Grochowicze” ma zapewne związek z „grochami” czyli roślinami motylkowymi i strączkowymi. W późniejszych wiekach miejscowość nosiła nazwę kolejno Gruchwitz, Grochwitz, Heidegrund. W 1561 r. właścicielem Grochowic został Fabian von Schönaich (w młodości paź króla Zygmunta I Starego). Schönaichowie uzyskali w XVII w. dla kompleksu swoich włości status wolnego państwa stanowego, a po 1741. r. – księstwa. Około połowy XIX w., wraz likwidacją zależności feudalnych, powstała samodzielna gmina wiejska. Mieszkańcy Grochowic byli przynajmniej od końca XVI w. prawie wyłącznie protestantami.
Od 1622 r. posiadali własny kościół (z przerwą: 1654-1741), a od XVIII w. także szkołę. W 1925 r. we wsi było 510 ewangelików (luteran) i 30 katolików. Obok wsi stały wiatraki, z których do 1945 r. pozostały dwa. Przy drodze do Krążkowa znajdował się cmentarz ewangelicki. Począwszy od późnej wiosny 1945 r. do Grochowic napływali polscy osadnicy. Wybrano sołtysa, w 1947 r. otwarto szkołę dla klas I-V. Przez parę lat pracował młyn wiatrowy. W 1948 r. powstała Ochotnicza Straż Pożarna. W latach 70 Koło Gospodyń Wiejskich, a w 1987 r. utworzono Zespół Folklorystyczny „Grochowiczanki”. Czytaj więcej: GROCHOWICE (przekierowanie)
PRZYSTANEK BURZLIWE DZIEJE KOŚCIOŁA W GROCHOWICACH
Położone na skraju Borów Tarnowskich, Grochowice założone zostały najpewniej w XIII w. Słowiańska nazwa „Grochowicze” ma zapewne związek z „grochami” czyli roślinami motylkowymi i strączkowymi. W późniejszych wiekach miejscowość nosiła nazwę kolejno Gruchwitz, Grochwitz, Heidegrund. W 1561 r. właścicielem Grochowic został Fabian von Schönaich (w młodości paź króla Zygmunta I Starego).
Schönaichowie uzyskali w XVII w. dla kompleksu swoich włości status wolnego państwa stanowego, a po 1741. r. – księstwa. Około połowy XIX w., wraz likwidacją zależności feudalnych, powstała samodzielna gmina wiejska. Mieszkańcy Grochowic byli przynajmniej od końca XVI w. prawie wyłącznie protestantami. Od 1622 r. posiadali własny kościół (z przerwą: 1654-1741), a od XVIII w. także szkołę. W 1925 r. we wsi było 510 ewangelików (luteran) i 30 katolików. Obok wsi stały wiatraki, z których do 1945 r. pozostały dwa. Przy drodze do Krążkowa znajdował się cmentarz ewangelicki.
Począwszy od późnej wiosny 1945 r. do Grochowic napływali polscy osadnicy. Wybrano sołtysa, w 1947 r. otwarto szkołę dla klas I-V. Przez parę lat pracował młyn wiatrowy. W 1948 r. powstała Ochotnicza Straż Pożarna. W latach 70 Koło Gospodyń Wiejskich, a w 1987 r. utworzono Zespół Folklorystyczny „Grochowiczanki”. Czytaj więcej na GROCHOWICE (przekierowanie)
PRZYSTANEK DZWONNICA W CHOCIEMYŚLI
Dzwonnica w Chociemyśli W Chociemyśli znajduje się neogotycka dzwonnica zbudowana w 1909 roku. Składa się z trzech kondygnacji. Pierwsza z nich powstała na planie kwadratu. Kolejne dwie zaś są ośmioboczne. Posiadają także zwieńczenia w postaci hełmu z latarnią. Zwieńczenia kondygnacji nawiązują swoją istotą do stylu barokowego. Dzwonnica w Chociemyśli wpisuje się tym samym w typowy model wież kościelnych.
PRZYSTANEK CHOCIEMYŚL
Okolica Chociemyśli wykazuje pradawne tradycje osadnicze. Liczne skupiska ustalono dla epoki brązu. W średniowieczu wieś istniała pod nazwą „Cozemyschle” lub Chociemysl, Chociemysta. Nazwę badacze łączą z kotem, względnie kucem. W XVII-XVIII w. występuje w formie Kotzemeuschel lub Kutzemeuschel, a w okresie III Rzeszy (1937) Dammfeld (Damm = wał, tama; Feld = pole). Wieś posiadała, zachowany do dziś, kształt ulicówki, przy czym w jej środku znajdował się gminny staw. Przy rozgałęzieniu dróg do Skidniowa i Kozich Dołów znajdował się folwark, a jeszcze dalej na „Górach Piaskowych” stały liczne wiatraki.
Około 1790 r. oprócz folwarku, wymienia się szkołę, karczmę i młyny wiatrowe. Chociemyśl zaliczała się do wsi zamożnych. Znajdował się tu Urząd Stanu Cywilnego i obwód policyjny. Były sklepy, karczmy, piekarnie, masarnia, tartak, młyn elektryczny, stolarnia. We wsi znajdowała się ochotnicza straż pożarna i działało kilka stowarzyszeń. Miała też swoje kąpielisko. W 1945 r. wieś ewakuowała się w głąb Niemiec, a jeszcze w tym samym roku przybyli tu zasiedleńcy głównie z Wielkopolski. W 1945 roku powstała już szkoła, prywatny sklep, a w następnym otwarto piekarnię. W 1949 r. zorganizowała się we wsi Ochotnicza Straż Pożarna.
W latach 1955-59 Chociemyśl była siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. W budynku po GRN utworzono w 1960 r. przedszkole. W latach 60. gospodarze z Chociemyśli zorganizowali Kółko Rolnicze oraz Koło Gospodyń Wiejskich. W 1982 r. powstał Zespół Folklorystyczny „Wrzos”, a w 1991 r. otwarty został Wiejski Dom Kultury. Czytaj więcej na: CHOCIEMYŚL (przekierowanie)
PRZYSTANEK CHOCIEMYŚL Spotkanie rzeźbiarzy i malarzy „Ogólnopolskie i Międzynarodowe Spotkania Twórcze – Chociemyśl”
Szczególna inicjatywa artystyczna, której twórcą i organizatorem jest Janusz Owsiany, artysta rzeźbiarz urodzony, tworzący i mieszkający w Chociemyśli. Janusz Owsiany od wielu lat zajmuje się rzeźbieniem w kamieniu, drewnie, brązie i stali. Realizując swoją misję twórczą, powołał do życia spotkania twórcze, w ramach których w Chociemyśli spotykają się artyści z wielu stron świata. Nie tylko rzeźbiarze, ale także malarze. Artyści z Polski z zagranicy w ciągu kilku dni rzeźbią w drewnie, piaskowcu, malują.
Ich prace można oglądać m.in. w ogrodzie artysty w Chociemyśli. Janusz Owsiany to artysta rzeźbiarz, który urodził się i wychował w Chociemyśli. Do dziś mieszka i pracuje właśnie tu. Kamień, drewno lub metal ożywają, gdy wychodzą spod jego ręki. Niekiedy nadaje przedmiotom drugie życie. Odzyskuje na przykład od rolników stare lemiesze i przerabia je na prawdziwe dzieła sztuki.
Janusz Owsiany swoje prace prezentuje na wystawach zbiorowych i indywidualnych od 1983 roku w kraju i zagranicą. Wystawiał swoje rzeźby w Niemczech, Czechach, na Słowacji, w Szwecji, a także w Hiszpanii. Artysta jest aktywny także lokalnie. Od 1991 roku jest gospodarzem Międzynarodowych Spotkań Twórczych, podczas których artyści z wielu zakątków świata wymieniają swoje doświadczenia i wzajemnie się inspirują. W Chociemyśli gościli nawet artyści z dalekiej Japonii. Wspiera także inne lokalne działania i mieszkańców.
PRZYSTANEK KOZIE DOŁY
Dzwonnica w Kozich Dołach Ceglana dzwonnica jaka znajduje się w Kozich Dołach, to budowla utrzymana w stylu neogotyckim. Jest to wyjątkowy zabytek, który można uznać za prawdziwą ozdobę tej małej miejscowości. Dzwonnica została wybudowana w 1889 roku. Posiada trzy kondygnacje, z których każda zbudowana została na planie ośmioboku.
Budowla posiada skromne zwieńczenie namiotowe. Choć zbudowana z czerwonej cegły dzwonnica to niewielki zabytek, bez wątpienia dodaje kolorytu miejscowości, w jakiej się znajduje. CZYTAJ WIĘCEJ: KOZIE DOŁY (przekierowanie)
Kotla była idealnym miejscem do powstania osady (położenie na wysokiej krawędzi pradoliny Odry). Pradziejowe osadnictwo potwierdzają znaleziska archeologiczne. Przynajmniej od XIII wieku istniała wieś o nazwie „Codla” i późniejsza forma „Kuttlau”. Nazwa wsi pochodzi od słowiańskiego „kocioł” i ma związek z ukształtowaniem terenu. Pierwszym znanym właścicielem wsi był Hannos von Rokewycz. Ok. 1390 r. podzielił on swój majątek pomiędzy 2 synów. W późniejszych wiekach w opisach wsi rozróżnia się wschodnią Kotlę Górną i zachodnią Dolną. Do kotlańskich dóbr należało także Krążkowo. Zachodnia część wsi, wokół pałacu z dużym folwarkiem i kościołem katolickim była najbardziej rozwojowa gospodarczo.
Od 1678 r. Kotla miała status miejscowości targowej. Wówczas gospodarczymi wizytówkami wsi były gorzelnia, browar i cegielnia. W XIX-XX w. wyraźnie rozwijała się także środkowa część wsi, w której wybudowano w 1825 r. kościół ewangelicki i szkołę, założono cmentarz dwuwyznaniowy oraz powstała m.in. poczta. Od XIX w. istniała jedna rozległa targowa miejscowość posiadająca własny przemysł i rzemiosło. Tutejsza ludność była w przewadze protestancka. Przez wieki żyli tu Polacy i Niemcy.
Historia wsi Kuttlau skończyła się na początku 1945 r. wraz z przybyciem polskich osadników głównie z powiatu nowogródzkiego i byłego woj. tarnopolskiego na Ukrainie. Wybrano wójta gminy, podwójciego i sołtysa. Znajdowały się tu liczne usługi i sklepy, wśród nich piekarnie i restauracje, 2 młyny. Parafia funkcjonowała od maja 1945 r., szkoła od września. W 1946 r. zorganizowała się OSP. Zdecydowana większość osadników była rolnikami. Inni znaleźli zatrudnienie w cegielni, gorzelni, Zespole PGR Kotla, i mniejszych, a także w urzędach. Kotla była siedzibą rozległej gminy. Czytaj więcej na: KOTLA (przekierowanie)
PRZYSTANEK PAŁAC NAWIEDZANY PRZEZ BIAŁĄ DAMĘ
Pałac w Kotli został wzniesiony w drugiej połowie XVII wieku. W 1700 roku uległ pewnym przekształceniom, a w XIX wieku oraz pod koniec 1909 roku miały miejsce znaczne przebudowy. Otoczony został od czterech stron tarasem w konwencji cokołu fortyfikacyjnego wzmocnionego od południa murem oporowym. Jest obiektem dwukondygnacyjnym (wysoko podpiwniczonym, na planie prostokąta) murowanym z cegły, z małym dziedzińcem pośrodku. Jego piwnice nakryte są sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi. W pobliżu pałacu znajdują się dwie oficyny pałacowe z pierwszej połowy XIX wieku.
W tym samym czasie co pałac, na terenie do niego przylegającym od południowej strony, założono rozległy ogród. Jego powierzchnia pierwotnie podzielona była na kwatery prostymi ścieżkami. Przez lata ukształtowała się legenda, wedle której pałac miałby być nawiedzany przez Białą Damę. Historie te opowiadały swego czasu służące pracujące w pałacu.
PRZYSTANEK KOŚCIÓŁ TRAWIONY POŻARAMI
Kościół w Kotli znajdował się kościół gotycki pod wezwaniem Świętego Marcina, jednak spłonął w 1731 roku. Po kilkunastu latach w 1748 roku wzniesiono nową świątynię, tym razem utrzymaną w stylu barokowym. Wykorzystano jednak dawną wieżę, a także stare mury zachodniej partii korpusu. Prawdopodobnie wtedy też naprawiono kamienny mur cmentarny, uzupełniając powstałe w nim wyrwy cegłami. Pech nie opuszczał jednak kościoła. Kolejny pożar miał miejsce niedługo po jego wybudowaniu.
Odbudowa trwała przez kolejną dekadę, aż do 1760 roku. Kościół przebudowano w 1889 roku, a na początku XX wieku powiększono o nawy boczne. Obecnie jest to obiekt murowany, trzynawowy, bazylikowy z większym prezbiterium i kwadratową wieżą umiejscowioną od zachodu. We wnętrzu świątyni znajdują się sklepienia żaglowe i kolebkowo-krzyżowe. Wyposażenie kościoła jest późnobarokowe, a szczególną uwagę zwraca ambona i ołtarz główny.
PRZYSTANEK JEDYNY TAKI KRZYŻ PO PRAWEJ STRONIE ODRY KRZYŻ POKUTNY W KOTLI
Krzyż pokutny w Kotli to interesujący i pod wieloma względami godny uwagi zabytek sztuki sakralnej. Został umieszczony w murze cmentarnym przy kościele parafialnym, jest wmurowany trzonem w ogrodzenie, a nie stojący, jak większość tego typu zabytków, o wysokości i długości ramienia 22 / 19 cm, w całości o wymiarach 110x60x10 cm. Dolna jego cześć znajduje się około 1,5 m nad powierzchnią ziemi, górna wraz z ramionami wystaje ponad mur.
Zapewne wcześniej umieszczony był w innym miejscu, a tu wmurowany został w czasie reperacji muru kamiennego. Cechą charakterystyczną tego krzyża jest ryt narzędzia zbrodni w postaci topora zwróconego ostrzem w lewą stronę. To jedyny krzyż z takim rytem znajdujący się po prawej stronie Odry, a równocześnie najdalej leżący na północ w województwie dolnośląskim, a tym samym jakby kamień graniczny.
PRZYSTANEK BUDYNEK POCZTY
PRZYSTANEK STARY MŁYN
PRZYSTANEK STARY DWORZEC PKP-PKS W KOTLI
PRZYSTANEK ZACZĘŁO SIĘ NA PRYWATNYM POLU
Początki GKLS Zrywu Kotla sięgają roku 1946. Założycielem, a jednocześnie trenerem drużyny został wtedy przesiedlony z ziem utraconych Józef Zapotoczny. Przeznaczył teren swojego pola na stworzenie boiska piłkarskiego. I tak zaczęła się trwająca już ponad siedemdziesiąt lat historia Zrywu. Pierwszymi barwami klubu były czerń i biel, obecnie barwami klubowymi Zrywu Kotla są czerń i pomarańcz.
Aktualnym Prezesem Klubu jest Robert Michałowski. Zryw Kotla ma bardzo wielu wychowanków, którzy zaistnieli na poziomie przynajmniej III ligi. Są to m.in. Józef Orzechowski (w latach sześćdziesiątych kluczowa postać Chrobrego Głogów), Józef Chitro (był w kadrze Zagłębia Lubin), Tomasz Trznadel (wieloletni kapitan Chrobrego), czy Łukasz Stachów (grał w trze Arce Nowa Sól). Największą karierę zrobił Tomasz Urbaniak, który jako jedyny wychowanek Zrywu Kotla zagrał w Ekstraklasie. Występował w Górniku Polkowice.
PRZYSTANEK "KOTLACTIVE-FOREST RUN"-NAJBARDZIEJ EKSTREMALNY BIEG
Bieg Forest Run to wyjątkowy bieg ekstremalny i zarazem najważniejsza impreza organizowana przez grupę biegaczy KotlActive w gminie Kotla. Pierwsza edycja wydarzenia miała miejsce w 2018 roku na początku maja w lasach koło Głogówka. W pierwszej edycji brała udział imponująca liczba dwustu uczestników. Trasa biegu jest bardzo wymagająca. Obfituje w sztuczne i naturalne przeszkody, takie jak rowy melioracyjne, zbiorniki wodne, ścianki itp. Na ich pokonanie uczestnicy mają wyznaczone limity czasu.
Forest Run to najbardziej oryginalne wydarzenie sportowe jakie organizowane jest przez gminę. To znakomita próba wytrzymałości i siły dla prawdziwych śmiałków.
PRZYSTANEK CAŁA KOTLA ROZBIEGANA!
KotlActive Team to grupa biegaczy promujących gminę Kotla. Sekcja biegaczy przynależy do Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu. Członkowie KotlActive Team biorą udział w zawodach biegowych, jak i również są współorganizatorami sztandarowej imprezy w gminie, jaką jest KotlActive Forest Run – bieg ekstremalny organizowany od 2018 roku. W jego pierwszej edycji wzięło udział aż dwustu uczestników.
Organizacja biegu to jedno z największych i najważniejszych osiągnięć KotlActive Team. Biegacze zrzeszeni w sekcji czynią od lat starania o to, by propagować wśród mieszkańców Kotli zdrowy tryb życia oraz by popularyzować bieganie. Skutki jak dotąd są nad wyraz pozytywne.
PRZYSTANEK GMINNY OŚRODEK KULTURY I SPORTU
Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Kotli zajmuje się zadaniami w zakresie kultury. Do jego podstawowych zadań należy m.in.: edukacja kulturalna i wychowanie przez sztukę, tworzenie warunków dla rozwoju folkloru, a także rękodzieła ludowego i artystycznego, rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb oraz zainteresowań kulturalnych, prowadzenie działalności w zakresie sportu i rekreacji ruchowej. Ośrodek współpracuje z jednostkami organizacyjnymi oraz organizacjami pozarządowymi funkcjonującymi na terenie gminy.
Partnerzy ośrodka to Stowarzyszenie "Z głębi serca", OSP z Kotli, Grochowic oraz Chociemyśli, Koła Gospodyń Wiejskich, Rady Sołeckie, Klub Sportowy "Zryw" Kotla, Koło Wędkarskie „Jaź”, Parafia Św. Marcina w Kotli, jednostki organizacyjne z terenu Gminy Kotla: Zespół Szkolno-Przedszkolny, GOPS i GOZ, Nadleśnictwo Głogów, Nadleśnictwo Sława Śląska, ZHP Głogów, Towarzystwo Ziemi Głogowskiej, Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie.
